Αμερικανικές εκλογές: πρωτοτυπίες και επαναλήψεις
“Μοναδικές συνθήκες, πρωτοφανείς ιδιορρυθμίες, εκλογικό θρίλερ άνευ προηγουμένου”. Αρκετές αναλύσεις για την έκβαση των φετινών αμερικανικών εκλογών χαρακτηρίστηκαν από μια ισχυρή δόση παροντισμού.
Πράγματι, πρόκειται για την πρώτη φορά που διεξήχθησαν προεδρικές εκλογές παράλληλα με μια παγκόσμια πανδημία — η ισπανική γρίπη έπεσε ακριβώς ανάμεσα στις δύο θητείες του Γούντροου Ουίλσον και δεν επηρέασε την επανεκλογή του. Στις 58 Προεδρικές Εκλογές της αμερικανικής ιστορίας, δύσκολα επίσης συναντά κανείς επίθεση στους θεσμούς καταμέτρησης ψήφων και την εκλογική διαδικασία παρόμοια με αυτή που εξακολουθεί να εξαπολύει ο — πλέον ηττημένος με στατιστική βεβαιότητα — Ντόναλντ Τραμπ.
Όμως παρά την ιδιαιτερότητα τους, τα περισσότερα φαινόμενα και επιφαινόμενα των φετινών εκλογών έχουν επαναληφθεί. Μεταξύ τους βρίσκεται η αποκάλυψη του εκλεγμένου Προέδρου αρκετά εικοσιτετράωρα μετά από την νύχτα των εκλογών, συνέπεια τόσο της επιστολικής ψήφου όσο και του ίδιου του ομοσπονδιακού συστήματος των ΗΠΑ και της κατανομής των 538 εκλεκτόρων που απαρτίζουν το Εκλεκτορικό κολλέγιο, και που συχνά οδηγεί το αποτέλεσμα στις κρίσιμες πολιτείες. Μάλιστα, μέχρι το 1938 η ορκωμοσία του Προέδρου λάμβανε χώρα τον Μάρτιο, εν μέρει επειδή απαιτούταν χρόνος για να επιβεβαιωθούν οι ψήφοι σε κάθε εκλογικό τμήμα και πολιτεία της αχανούς χώρας.
Τον πιο κατάλληλο παραλληλισμό τον συναντά κανείς στην πιο σύγχρονη ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών. Πριν από 20 χρόνια, κατά την διάρκεια μιας ασυνήθιστα βροχερής νύχτας στο Ώστιν του Τέξας, το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα συγκεντρώθηκε στο ξενοδοχείο Four Seasons για γιορτάσει την Νίκη του Τζορτζ Χ. Γ. Μπους έναντι του Αλ Γκορ. Η διαμάχη, ωστόσο, αποδείχθηκε κάτι παραπάνω από κρίσιμη, καθώς στο τέλος της βραδιάς ο Μπους συγκέντρωσε 246 εκλέκτορες, ενώ ο Δημοκρατικός αντίπαλος του 255 — με κανέναν από τους δύο να μην ξεπερνά το “νήμα” των 270. Τα μάτια της υφηλίου στράφηκαν στην ηλιόλουστη Φλόριντα, όπου η διαφορά των υποψηφίων περιοριζόταν σε τριψήφιο αριθμό ψήφων και ποσοστό που βρίσκοταν στα δεύτερα δεκαδικά ψηφία.
Ακολούθησε μια περίοδος απροσδόκητης σύγχυσης, καθώς τα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης αρχικά προέβλεψαν την νίκη του Γκορ, στην συνέχεια την απέσυραν και προέβαλαν ως νικητή τον Μπους, προτού τελικά αποσύρουν και αυτή τους την εκτίμηση. Η τελική έκβαση δεν θα κρινόταν μέχρι τις 12 Δεκεμβρίου, όταν το Ανώτατο Δικαστήριο αποφάσισε να μην προβεί σε επανακαταμέτρηση των ψήφων στην πολιτεία. Από τα 120 εκατομμύρια ψήφων που καταγράφηκαν στις εκλογές του 2000, το αποτέλεσμα τελικώς κρίθηκε στην διαφορά των μόλις 537 ψηφοφόρων που χώριζε τους δύο υποψηφίους στην Φλόριντα.
Το εκλογικό κομφούζιο του 2000 οδήγησε σε δεκάδες εκλογικές μεταρρυθμίσεις, οι οποίες με την σειρά τους γέννησαν ένα νέο φαινόμενο που επανεμφανίστηκε στις φετινές εκλογές: την ανατροπή της επιστολικής ψήφου. Στις ενδιάμεσες εκλογές του Νοεμβρίου 2018, το αναμενόμενο “μπλε κύμα” των Δημοκρατικών στην Βουλή των Αντιπροσώπων και την Γερουσία ήταν τόσο περιορισμένο που θύμιζε περισσότερο γαλάζια σταγόνα. Ωστόσο, τις επικείμενες εβδομάδες, καθώς καταγράφονταν περισσότερα επιστολικά ψηφοδέλτια, οι Δημοκρατικοί απέκτησαν ένα ανέλπιστο momentum. Η επιστολική ψήφος ανέτρεψε τελικά το αποτέλεσμα στην πολιτεία της Αριζόνα, όπου μια εβδομάδα μετά την εκλογική νύχτα η Ρεπουμπλικανή Μάρθα Μακσάλι παραδέχτηκε την ήττα της απέναντι στην Κίρστεν Σινέμα των Δημοκρατικών, η οποία συγκέντρωσε περισσότερες από 70.000 επιστολικές ψήφους.
Η διαμάχη στην νοτιοδυτική πολιτεία υπήρξε, εν τέλει, ο πιο ακριβής προάγγελος των φετινών Προεδρικών εκλογών.
*
Παράλληλα όμως με τα φαινόμενα που επαναλαμβάνονται, οι φετινές εκλογές έφεραν μαζί τους και μερικές ιστορικές πρωτιές για την αμερικανική δημοκρατία. Ίσως η πιο απροσδόκητη εξ αυτών ήταν η ανέλπιστη συμμετοχή των αμερικανών πολιτών στην εκλογική διαδικασία. Παρά την πρόκληση της COVID-19, το ποσοστό συμμετοχής των ψηφοφόρων ξεπέρασε το 62%, σηματοδοτώντας νέο ζενίθ για τα δεδομένα της τελευταίας πενηνταετίας και ξεπερνώντας το προηγούμενο πρόσφατο ρεκόρ που είχαν θέσει οι προεδρικές εκλογές του 2008. Ακόμη και πριν ολοκληρωθεί η πλήρης καταμέτρηση, ένας εντυπωσιακός αριθμός 148 εκατομμύρια ψήφοι έχουν ήδη υπολογιστεί — ένα νούμερο πρωτοφανές στην αμερικανική ιστορία.
Και οι δύο υποψήφιοι Πρόεδροι έσπασαν, με την σειρά τους, προηγούμενα ρεκόρ ψήφων. Λαμβάνωντας πάνω από 75 εκατομμύρια ψήφους, ο Τζο Μπάιντεν καταγράφεται πλέον στην ιστορία ως ο υποψήφιος των Προεδρικών εκλογών με την μεγαλύτερη λαϊκή στήριξη. Αντίστοιχα, παρά την ήττα του, ο Ντόναλντ Τραμπ κατάφερε να συγκεντρώσει περισσότερες από 70 εκατομμύρια ψήφους — τον υψηλότερο αριθμό στην αμερικανική ιστορία για υποψήφιο που έχασε την εκλογική αναμέτρηση. Προηγουμένως, το ρεκόρ αυτό άνηκε στην Χίλαρι Κλίντον και τις 65 εκατομμύρια ψήφους που συγκέντρωσε το 2016, κερδίζοντας την λαϊκή ψήφο παρότι έχασε με διαφορά στην κατανομή του εκλεκτορικού κολλεγίου.
Ένα ελπιδοφόρο, και παράλληλα αρκετά αργοπορημένο, ρεκόρ αποτελεί και η εκλογή της Κάμαλα Χάρις στην θέση της Αντιπροέδρου των ΗΠΑ. Χρειάστηκε άλλωστε να περάσουν ακριβώς 100 χρόνια από το 1920 — το έτος που οι γυναίκες απέκτησαν δικαίωμα ψήφου στις ΗΠΑ — για να εκλεγεί η πρώτη γυναίκα αντιπρόεδρος, θρυμματίζοντας ένα σημαντικό «γυάλινο ταβάνι» της πολιτικής εκπροσώπησης.
Τέλος, πρωτοφανές χαρακτηριστικό αποτελεί και η ηλικία των υποψηφίων, καθώς πρόκειται για την πρώτη φορά που και οι δύο προεδρικοί υποψήφιοι διανύουν την έβδομη δεκαετία τους. Ως αναμένετο, η ηλικία συνοδεύεται και απο ρεκόρ πολιτική εμπειρίας — μόνο που εκεί τα δύο ρεκόρ που θέτουν οι υποψήφιοι είναι αντίστροφα. Έχοντας συγκεντρώσει πάνω από 40 χρόνια στον πολιτικό βίο, ο Τζο Μπάιντεν είναι πλέον ο Πρόεδρος με την πιο πολυετή εμπειρία στα κοινά των ΗΠΑ. Αντίθετα, παρά την τετραετία του στον προεδρικό θώκο, ο Ντόναλντ Τραμπ παραμένει — όπως και στην προηγούμενη αναμέτρηση του 2016 — ο υποψήφιος των Προεδρικών εκλογών με την συντομότερη πολιτική καριέρα.